Za prowadzenie psa bez kagańca, zwłaszcza w przypadku ras uznawanych za niebezpieczne, lub bez smyczy, grozi mandat w wysokości od 50 do 250 złotych. Osoba, która nie spełniła swoich obowiązków związanych z prowadzeniem zwierzęcia, które swoim zachowaniem stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, może ponieść karę w wysokości 500 złotych. Interwencje policji zazwyczaj następują w wyniku osobistego zauważenia wykroczenia, ale najczęściej są wynikiem zgłoszeń od osób trzecich.
Co najważniejsze -właściciel psa powinien mieć nad nim pełną kontrolę. Dla mniejszych ras, takich jak york, prowadzenie psa na smyczy zazwyczaj wystarczy, natomiast dla większych i potencjalnie niebezpiecznych zwierząt nawet zwykła smycz i kaganiec mogą okazać się niewystarczające.
Przepisy prawa określające obowiązki opiekuna psa są zawarte w Kodeksie Wykroczeń. Zgodnie z art. 77 § 1 tego kodeksu, osoba nieprzestrzegająca standardowych lub nakazanych środków ostrożności podczas trzymania zwierzęcia podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych lub karze nagany. Zgodnie z § 2 tego artykułu, osoba dopuszczająca się czynu, który może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi, również podlega karze ograniczenia wolności, grzywny lub karze nagany. Dodatkowo, art. 166 Kodeksu Wykroczeń nakłada karę grzywny lub nagany na osobę, która puszcza psa luzem w lesie, poza sytuacjami związanymi z polowaniem.
Przepisy Kodeksu Wykroczeń nie precyzują konieczności prowadzenia psa na smyczy lub w kagańcu poza obszarami leśnymi, terenami odosobnionymi, polami czy łąkami; mówią jedynie o zachowaniu standardowych lub nakazanych środków ostrożności. Co rozumie się przez te standardowe środki ostrożności? Odpowiedź jest taka, że są to środki odpowiednie dla danego gatunku zwierzęcia, uwzględniające jego indywidualne cechy i potencjalne zagrożenia. Każdy duży pies, choć zawsze przyjazny, może zachować się niespodziewanie. Tutaj kluczowe są wiedza i zdrowy rozsądek opiekuna psa. Właściciel musi utrzymywać faktyczną kontrolę nad swoim zwierzęciem.
Innymi słowy, małe psy, takie jak sznaucer miniaturowy, york, jamnik czy podobnej wielkości, a także dobrze wytresowane psy, mogą być prowadzone na zwykłej smyczy. W niektórych orzeczeniach sądy dopuszczały także prowadzenie dobrze ułożonego psa luzem, szczególnie w mało uczęszczanych miejscach, pod warunkiem, że właściciel miał pełną nad nim kontrolę.
Poza wymienionymi przepisami, warto zapoznać się z lokalnymi przepisami wprowadzanymi przez konkretne miasta lub gminy. Uchwały gminne mogą wprowadzać bardzo restrykcyjne przepisy dotyczące wyprowadzania psów, np. wymóg prowadzenia psa na smyczy i w kagańcu poza ogrodzonym terenem.
Zagrożenia związane z zachowaniem psa należy przewidywać. Co stanie się, jeśli pies ucieknie i zostanie potrącony przez samochód? Nie tylko stracimy przyjaciela, ale również poniesiemy koszty naprawy pojazdu. Każdy pies może potencjalnie zaatakować człowieka, a wtedy osoba odpowiedzialna za zwierzę (niekoniecznie właściciel) może ponieść odpowiedzialność finansową. Wchodzi w grę odpowiedzialność cywilno-prawna, co oznacza konieczność zapłacenia odszkodowania i zadośćuczynienia. Kwoty te mogą być znaczne, szacowane na tysiące, a nawet dziesiątki tysięcy złotych.
